Ukrayna ‘Adalet Divanı’nı bekliyor!

Ukrayna’nın, Rusya’ya açtığı dava, Uluslararası Adalet Divan’ında yarın başlıyor. Başvuru, “geçici önlem” kararı çıkmasını içerirken, Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Öğr. Gör. Abdülkadir Kaya davaya ilişkin, “Bütün dünya tepki gösterdiği için ‘savaş faaliyetlerinin askıya alınması’ kararı çıkabilir” dedi.

İSTANBUL (İGFA) – Rusya’nın, Ukrayna’ya yönelik başlattığı savaş on birinci gününe girdi. Çatışma ve müzakereler devam ederken, savaşa yönelik endişe ise; insan hakları ihlalleri, sivillerin can kaybı, mallarının tahrip olması ihtimali.

Bu kapsamda Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’na 26 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın, 1948 tarihli BM Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni ihlal ettiği iddiasıyla başvurdu ve Divan’dan ‘acil geçici önlem” alınmasını talep etti. Divan, geçici önlemlerin tarafların katılımıyla incelenmesi için 7 ve 8 Mart’ta duruşmalar düzenleyeceğini açıkladı.

Peki, ‘geçici önlem’ kararı çıkarsa ne olacak? Bu sorunun yanıtını Bahçeşehir Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Öğr. Gör. Abdülkadir Kaya verdi.

Kaya, “Uluslararası Adalet Divanı Statüsünün 41. Maddesi uyarınca Divan’a, koşullar gerektirdiğinde tarafların haklarının korunması için geçici önlem alma yetkisi tanınmıştır. Taraflar buna uymak zorundadır” diyerek, “Ukrayna başvurusunda, ‘Ukrayna halkının haklarının telafi edilmez biçimde zarar görmesinin, durumun ağırlaşmasının önlenmesi ve Soykırım Antlaşması çerçevesinde sorunun büyümemesi için Divan’dan geçici önlem alınmasını’ talep etmiştir. Bu talebinde öncelikle askeri operasyonların askıya alınması kararı verilmesini istemektedir. Divan bu tür önlem taleplerinde; ilk adımda davanın esası açısından yetkili olup olmadığını; başvuran devletin hakları açısından telafi edilmez bir risk bulunduğunu; durumun ivediliği ve talep edilen geçici önlem ile korunacak hak arasında bağlantı gördüğü durumlarda, önlem kararı vermektedir” diye konuştu.

“Uluslararası Sözleşmelerle ilgili başvurulardaki geçici önlem taleplerinde, Divanın genel tutumuna bakıldığında, söz konusu başvuruda: Rusya’dan soykırım suçunun işlenmesinin önlenmesi için tüm tedbirleri alınmasına karar verebilir” diyen Abdülkadir Kaya, “Ukrayna’nın önlem olarak istediği askeri operasyonların askıya alınması talebi için önceden bir şey söylemek mümkün değildir. Ukrayna’nın 28 Şubat 2022 günü Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yaptığı başvuruda istediği geçici önlemlere, İnsan Hakları Mahkemesi hemen ertesi gün 1 Mart 2022 günü karar vermiştir. Söz konusu önlem kararında Mahkeme: Rusya hükümetinin sivillere ve sivillerin mallarına karşı, yerleşim bölgeleri, acil yardım araçları, okul ve hastaneler, tıbbi yerleşim yerleri vb. saldırı yapmaktan çekinmesine bir geçici önlem olarak karar vermiştir” yorumunda bulundu.